Jintan Manis dan Fungsinya yang Bukan Sekadar Rempah Dapur

Nama jintan seperti jintan manis bukanlah satu bahan yang asing dalam dapur-dapur rakyat Malaysia. Selain jintan manis, jintan putih dan ketumbar juga merupakan antara rempah yang sering disesuaikan secara bersama dengan penggunaan jintan manis untuk masakan. Ia sangat popular dalam penggunaan hidangan seperti kari dan sup.

Jintan manis merupakan salah satu tumbuhan ubat yang masih banyak digunakan, yang dicadangkan untuk penggunaan rawatan penyakit-penyakit seperti kolik dan konjunktivitis. Kebaikan jintan ini boleh diperoleh sama ada daripada aspek perubatan mahupun kulinari. Jintan ini telah digunakan dalam pelbagai masakan, daripada masakan India hinggalah ke masakan Itali, dan kesemua bahagian tumbuhan digunakan, termasuklah daun, biji, dan bebawangnya.

Apakah jintan manis?

Nama saintifik bagi jintan manis adalah Foeniculum vulgare var. Dulce. Jintan manis adalah tumbuhan yang tergolong dalam keluarga parsli (Umbelliferae); keluarga besar tumbuhan herba dan rempah yang juga termasuklah beberapa tanaman lain seperti jintan hitam, bunga lawang dan jintan putih.

Jintan manis berasal dari Eropah Selatan dan tumbuh secara meluas di seluruh Eropah, Timur Tengah, China, India, dan Turki. Tumbuhan herba ini boleh mencapai ketinggian sehingga 2 meter (kira-kira 6 kaki) dengan daun hijau yang berbulu (daun berbunga) selain memiliki bunga berwarna kuning keemasan. Secara umumnya, biji jintan ini dituai apabila kepala benih mereka berubah menjadi coklat terang. Biji jintan ini mempunyai bentuk yang membujur atau melengkung (berbentuk seperti koma), dengan kepanjangan kira-kira 3 – 4 milimeter, berwarna coklat terang dengan kehadiran jalur menegak halus di permukaannya.

Jintan ini dituai pada waktu awal pagi untuk mengelakkan kehilangan bijinya di ladang. Sepertimana pemprosesan jintan hitam, batangnya disusun sehingga kering dan kemudiannya dipisahkan daripada pokoknya dan seterusnya diproses sebelum dijual ke pasaran.

Fakta nutrisi jintan manis

Menurut Pangkalan Data Nutrien Nasional USDA untuk Rujukan Standard, bahagian bebawang pokok jintan adalah sumber tenaga, vitamin C, serat makanan, kalium dan mineral penting lain seperti kalsium, fosforus, dan natrium. Ia turut menyediakan sejumlah kecil zat besi, magnesium, zink, niacin, dan vitamin K. Ia juga mengandungi vitamin B, beta karoten, vitamin A dan flavonols.

Kedua-dua bebawang pokok jintan dan biji jintan adalah rendah kalori tetapi memberikan banyak nutrien penting. Bahagian bebawang pokok jintan tinggi dengan kandungan vitamin C, yang merupakan vitamin larut air yang penting untuk kesihatan imun, pembaikan tisu, dan sintesis kolagen. Vitamin C juga bertindak sebagai antioksidan yang kuat dalam tubuh anda, melindungi daripada kerosakan sel yang disebabkan oleh molekul yang tidak stabil yang dipanggil radikal bebas. Kedua-dua bebawang jintan dan biji jintan kaya dengan mangan mineral, yang penting untuk pengaktifan enzim, metabolisme, perlindungan sel, perkembangan tulang, pengawalan gula darah, dan penyembuhan luka. Selain daripada mangan, bebawang dan biji jintan mengandungi mineral lain yang penting untuk kesihatan tulang, termasuklah kalium, magnesium, dan kalsium.

Manfaat kesihatan jintan manis

Sumber yang kaya dengan vitamin C

Satu cawan bahagian bebawang pokok jintan manis mengandungi hampir 20 peratus daripada keperluan harian vitamin C, menjadikannya sumber yang kaya dengan vitamin yang bermanfaat dalam diet kita. Vitamin C memperbaiki kesihatan sistem imun umum, menghasilkan dan memperbaiki tisu kulit, membantu membentuk kolagen, dan melindungi dinding saluran darah sebagai antioksidan terhadap kesan berbahaya radikal bebas yang seringkali boleh membawa kepada penyakit jantung.

Mengandungi sebatian tumbuhan yang kuat

Manfaat yang paling mengagumkan daripada kedua-dua bebawang dan biji jintan adalah disebabkan oleh antioksidan dan sebatian tumbuhan yang kuat yang dimilikinya. Minyak pati tumbuhan ini telah terbukti mengandungi lebih daripada 87 sebatian yang tidak menentu (volatile compounds), termasuklah polyphenol antioxidants rosmarinic acid, asid klorogenik, quercetin, dan apigenin. Antioksidan polifenol adalah agen anti-radang yang mempunyai kesan kuat terhadap kesihatan anda. Kajian telah menunjukkan bahawa individu yang mengikuti diet yang kaya dengan antioksidan ini mempunyai risiko penyakit kronik yang lebih rendah seperti penyakit jantung, obesiti, kanser, penyakit neurologi, dan diabetes jenis 2. Tambahan lagi, lebih daripada 28 sebatian telah dikenalpasti terdapat dalam biji jintan ini, termasuk anethole, fenkone, metil chavicol, dan limonene. Ekstrak tumbuhan limonene membantu memerangi radikal bebas dan telah terbukti melindungi sel daripada kerosakan yang disebabkan oleh penyakit kronik tertentu, termasuk kanser.

Mengelakkan anemia

Kedua-dua kandungan zat besi dan histidine yang merupakan asid amino yang terdapat dalam jintan manis, membantu dalam rawatan anemia. Zat besi berfungsi sebagai penyusun utama hemoglobin manakala histidin pula merangsang penghasilan hemoglobin dan juga membantu dalam pembentukan berbagai komponen darah yang lain.

Melegakan pencernaan

Ia adalah amalan yang biasa dilakukan terutamanya di benua India untuk mengunyah biji jintan manis selepas makan. Ini telah dilakukan selama bertahun-tahun kerana ia dianggap memudahkan pencernaan dan menghilangkan nafas yang berbau. Sesetengah komponen dalam minyak pati jintan manis bertindak sebagai perangsang kerana ia menggalakkan rembesan pencernaan dan jus gastrik, mengurangkan keradangan di dalam perut dan usus, dan memudahkan penyerapan nutrien yang betul daripada makanan. Tambahan pula, ia boleh menghilangkan sembelit dan melindungi tubuh daripada pelbagai masalah usus yang dapat dilancarkan daripada disekat. Ia juga mempunyai ciri-ciri anti-berasid (asas) dan digunakan secara meluas dalam persediaan antacid. Dalam aspek penggunaan kulinari, ia juga digunakan sebagai bahan utama dalam banyak makanan pembuka selera.

Mengurangkan kembung perut

Jintan manis sangat popular sebagai antiflatulen (kembung perut), kerana sifat carminatif asid aspartik yang terdapat di dalamnya. Ekstraknya boleh digunakan oleh kebanyakan individu, daripada bayi hinggalah warga emas, sebagai cara untuk mengurangkan kembung perut dan untuk mengeluarkan gas yang berlebihan daripada perut. Ia biasanya digunakan dalam ubat-ubatan untuk mengurangkan simptom dispepsia bukan ulser dan kembung perut dalam kalangan bayi dan kanak-kanak.

Merawat sembelit

Biji jintan manis, terutamanya jika ia telah dijadikan dalam bentuk serbuk, dianggap bertindak sebagai julap, terutamanya dalam perubatan Ayurveda. Roughage yang terdapat dia dalam jintan ini membantu membersihkan usus, manakala kesan rangsangannya membantu mengekalkan gerakan peristaltik yang tepat pada usus, sehingga membantu mempromosikan perkumuhan. Jintan manis juga biasa ditemui dalam ubat-ubatan yang merawat sakit perut, cirit-birit, irritable bowel syndrom (IBS), dan masalah usus lain.

Mengurangkan penyakit jantung

Jintan ini adalah sumber serat yang hebat. Walau bagaimanapun, selain kelebihan pencernaan yang dimanfaatkan daripada seratnya, ia juga membantu mengekalkan tahap kolesterol yang sihat dalam aliran darah, dan ini berdasarkan penyelidikan yang diterbitkan dalam American Journal of Clinical Nutrition. Ini bermakna ia boleh merangsang penghapusan LDL yang merosakkan atau kolesterol jahat, yang merupakan faktor utama dalam penyakit jantung, aterosklerosis, dan strok.

Diet yang tinggi dengan kandungan serat telah dikaitkan dengan penurunan risiko penyakit jantung. Analisis yang dijalankan keatas 22 buah kajian telah mengaitkan pengambilan serat diet yang lebih tinggi dengan risiko penyakit jantung yang lebih rendah. Dengan pengambilan sebanyak 7 gram serat tambahan sehari, risiko penyakit jantung akan dikurangkan sebanyak 9%. Bebawang pokok jintan dan bijinya juga mengandungi nutrien seperti magnesium, kalium, dan kalsium, yang memainkan peranan penting dalam menjaga jantung manusia agar kekal sihat. Memasukkan sumber makanan yang kaya dengan kalium seperti jintan ini dalam diet anda boleh membantu mengurangkan tekanan darah tinggi yang merupakan faktor risiko bagi penyakit jantung.

Memiliki potensi antikanser

Ekstrak biji jintan ini telah dikaji dan satu penemuan penyelidikan mengenai perlindungan terhadap kanser agak mengejutkan. Dalam kajian yang telah dilakukan terhadap haiwan, ekstrak biji jintan ini bukan sahaja menghalang pertumbuhan tumor yang disebabkan oleh konsentrasi flavonoid, alkaloid, dan fenol, tetapi ia juga berpotensi menjadi chemoprotective terhadap kesan radiasi yang berbahaya semasa rawatan kanser. Menurut kajian yang sama, ekstrak benih jintan ini menunjukkan potensi antikanser terhadap kanser payudara dan kanser hati.

Anethole yang merupakan salah satu sebatian aktif utama dalam biji jintan ini telah didapati mempunyai ciri-ciri melawan kanser. Satu kajian tabung uji lain telah menunjukkan bahawa anethole secara berkesan menekan pertumbuhan sel dan apoptosis, yang merupakan kematian sel yang diprogramkan dalam sel-sel kanser payudara manusia. Satu lagi kajian tiub mendapati bahawa ekstrak jintan ini menghentikan penyebaran sel kanser payudara manusia.

Mengawal tekanan darah

Jintan manis adalah sumber kalium yang sangat kaya. Kalium merupakan nutrien penting dalam tubuh kita dan penting untuk beberapa proses penting sepertimana kajian yang diterbitkan dalam Journal of Hypertension. Salah satu sifat kalium adalah kualitinya sebagai vasodilator, yang bermakna ia melegakan ketegangan saluran darah, dengan itu mengurangkan tekanan darah. Tekanan darah tinggi dikaitkan dengan pelbagai isu kesihatan, termasuk serangan jantung, strok, dan aterosklerosis. Bagi pesakit kencing manis, isu tekanan darah boleh menjadikan pengurusan insulin dan tahap glukosa mereka sangat sukar dan boleh menyebabkan banyak komplikasi yang berpotensi membawa kematian.

Meningkatkan fungsi otak

Kandungan kalium yang tinggi yang terdapat dalam kandungan bebawang pokok jintan dan biji jintan manis, adalah bersifat elektrolit. Elektrolit bermaksud ia memudahkan peningkatan konduksi elektrik ke seluruh badan. Ini adalah berdasarkan penyelidikan yang diterbitkan di Yale University School of Medicine pada tahun 1939. Ini termasuklah sambungan di dalam otak, yang merupakan papan litar arus elektrik. Kalium dapat membantu meningkatkan fungsi otak dan kemampuan kognitif. Selain itu juga, jintan ini juga adalah vasodilator, yang bermaksud jika lebih banyak oksigen sampai ke bahagian otak, maka aktiviti saraf boleh berfungsi dengan fungsi yang optimum.

Remedi cirit-birit yang berkesan

Jintan ini membantu mengubati cirit-birit yang disebabkan oleh jangkitan bakteria, kerana beberapa komponen seperti anethol dan cineole mempunyai disinfektan dan sifat antibakteria. Sesetengah asid amino, seperti histidine, boleh membantu pencernaan dan berfungsi dengan baik dalam sistem pencernaan. Ia sangat membantu menghapuskan cirit-birit akibat ketakcernaan. Jintan manis telah lama digunakan oleh budaya terdahulu sebagai cara untuk menghapuskan cirit-birit.

Mengurangkan simptom kolik

Sesetengah penyelidikan menunjukkan bahawa teh herba yang dibuat menggunakan pelbagai herba termasuk jintan dan minyak jintan mempunyai potensi untuk melegakan simptom kolik. Jintan manis mempunyai kualiti antispasmodic tertentu yang juga membantu melegakan otot dan mengurangkan ketidakselesaan yang berkaitan dengan kolik. Polimer dan molekul berat berguna dalam rawatan kolik buah pinggang. Polimer sedemikian, yang juga dikenali sebagai phytoestrogens, didapati dalam anethole, satu komponen minyak pati jintan. Walau bagaimanapun, lebih banyak penyelidikan saintifik diperlukan untuk mengkaji manfaat dan kesannya kepada manusia.

Meningkatkan imuniti

Jintan manis yang kaya dengan banyak kandungan nutrien termasuk vitamin C membantu meningkatkan sistem imun dan melindungi tubuh daripada jangkitan dan kerosakan yang disebabkan oleh radikal bebas.

Mengawal haid

Jintan manis juga merupakan emmenagog, yang bermaksud ia dianggap memudahkan dan mengawal haid dengan cara mengawal tindakan hormon yang betul dalam tubuh. Tambahan pula, jintan ini digunakan dalam beberapa produk pengguna untuk mengurangkan kesan PMS, dan ia juga digunakan secara tradisional sebagai pelega kesakitan yang menenangkan dan agen penenang untuk wanita menopaus. Sekitar 10 – 20 peratus wanita yang mengalami kekejangan yang teruk dan ketidakselesaan semasa mereka mengalami haid, tidak mendapat bantuan melalui pendekatan non-steroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs) ini. Ramai wanita yang beralih kepada rawatan alternatif dan kajian yang dijalankan pada tahun 2012 mencadangkan agar jintan manis dapat membantu dalam hal ini. Penyelidik menyatakan teori bahawa jintan manis membantu menjaga rahim daripada berkontraksi, yang menggalakkan kesakitan sepertimana yang dilaporkan oleh wanita yang mengalami dysmenorrhea.

Penjagaan mata

Menggabungkan jintan manis ke dalam makanan anda boleh membantu melindungi mata anda daripada keradangan, serta membantu mengurangkan gangguan yang berkaitan dengan penuaan awal dan degenerasi makula. Hal ini disebabkan oleh tingginya kandungan antioksidan (vitamin C dan asid amino seperti arginine sangat bermanfaat untuk peremajaan tisu dan pencegahan penuaan), detoksifikasi, dan perangsang. Ia ditemui secara khusus dalam minyak pati jintan, selain mineral seperti kobalt dan magnesium. Jus daunnya dan tumbuhan itu sendiri boleh digunakan secara luaran untuk mata bagi mengurangkan kerengsaan dan keletihan mata. Jintan juga merupakan sumber flavonoid yang kaya, yang sangat berguna untuk melindungi sel-sel pigmen daripada mati akibat tekanan oksidatif. Dengan melindungi daripada pemusnahan sel-sel pigmen ini, jintan ini dapat diklasifikasikan sebagai berkesan dalam kesihatan mata dengan pelbagai sebab.

Merawat gangguan pernafasan

Jintan manis berguna dalam gangguan pernafasan seperti sesak nafas, bronkitis, dan batuk disebabkan oleh kehadiran cineole dan anethole, yang merupakan ekspektoran secara semula jadi. Biji dan serbuk jintan boleh membantu melancarkan kahak dan dan membuang sebarang sekatan di bahagian saluran tekak dan hidung untuk memastikan pemulihan segera daripada masalah pernafasan.

Faedah minyak pati dan teh jintan manis

Kajian perubatan telah mengenal pasti kualiti sepertimana ubat yang khusus daripadapokok jintan ini, terutamanya minyak patinya yang boleh menggalakkan kesihatan. Kajian mendapati bahawa faedah teh jintan yang dikaitkan dengan minyak pati jintan termasuklah:

• Mengurangkan pembentukan darah beku
• Meningkatkan pengeluaran susu dan menyokong sistem pembiakan wanita
• Bertindak sebagai antioksidan
• Mempunyai kesan antibakteria
• Mempunyai aktiviti antikulat
• Mempunyai sifat anti-radang
• Anti-diabetes
• Mengawal hama habuk

Kumpulan penyelidik mendapati bahawa biji jintan yang dikisar dan dilarutkan dalam larutan air berkesan melawan bakteria yang menyebabkan ketakcernaan, cirit-birit, dan disentri, serta beberapa jangkitan yang diperolehi di hospital. Menurut satu kajian, jintan ini berkesan dalam melawan radikal bebas, yang menyebabkan pelbagai penyakit. Hal ini mencadangkan agar ekstrak jintan boleh digunakan untuk membantu individu menangkis kesan pelbagai penyakit kronik dan keadaan kesihatan yang berbahaya, termasuklah kanser, pengerasan arteri atau aterosklerosis, dan keradangan.

Anda boleh menggunakan jintan manis dalam pelbagai masakan anda. Bagi sesetengah individu, jintan akan disangai terlebih dahulu sebelum digunakan dan terdapat juga sesetengah individu yang terus menggunakannnya tanpa disangai. Memandangkan manfaatnya yang pelbagai, anda boleh cuba menggunakannya sebagai remedi luaran selain untuk tujuan masakan.