Jika anak saudara datang melawat dan bermalam di rumah penulis, kadangkala penulis dikejutkan pada waktu malam dengan bunyi gigi bergesel yang sangat kuat, persis filem hantu di pawagam. Kepercayaan orang tua sering mengaitkan tabiat tidur gigi berbunyi ini dengan kerasukan saka.

Adakah ilmu mistik betul-betul terlibat, ataupun terdapat penjelasan dari sudut saintifik mengenai tabiat ini? Marilah kita merungkai persoalan tersebut dalam artikel ini.

Apakah itu masalah gigi bergesel?

Masalah gigi bergesel atau istilah perubatannya bruxism merupakan suatu tabiat yang muncul dalam kalangan kanak-kanak di mana terdapat perbuatan mengetap, menggesel atau menggisar gigi tanpa disedari.

Walaupun tabiat ini boleh dilihat masa tidur dan jaga, namun ia terjadi lebih kerap semasa tidur.

Tabiat tidur gigi berbunyi ini sebenarnya agak biasa untuk kanak-kanak, di mana kajian mendedahkan sebanyak 2-3 daripada setiap 10 kanak-kanak akan mengisar atau mengetap gigi.

Dr Andrea Goncalves Antonio, doktor pakar gigi dari Brazil menjelaskan dalam kajian beliau bahawa sebanyak 7-15.1% kanak-kanak mempunyai tabiat ini.

Sesetengah kajian juga menunjukkan ia lebih banyak dijumpai dalam kalangan kanak-kanak perempuan berbanding lelaki.

Saka penyebab si kecil ada tabiat tidur gigi berbunyi?

Tabiat tidur gigi berbunyi ini sering dikaitkan dengan saka- ini yang selalu dikatakan oleh orang-orang tua.

Namun, sebenarnya ada punca lain masalah gigi bergesel dari sudut saintifik.

Meskipun banyak kajian telah dijalankan berkaitan dengan tabiat tidur gigi berbunyi, tetapi sehingga kini punca utamanya masih belum diketahui.

Ramai saintis dan doktor percaya bahawa ia berlaku dek kombinasi faktor genetik, fizikal dan psikologi.

Punca masalah gigi bergesel boleh dipecahkan kepada dua kategori iaitu:

• Tabiat mengetap gigi ketika berjaga:
  • Selalunya dipengaruhi oleh emosi negatif seperti kegelisahan, stres, ketegangan, kemarahan dan kekecewaan
  • Kadang-kadang, sesetengah individu menggunakan tabiat ini sebagai perilaku mengatasi masalah atau semasa konsentrasi mendalam
• Tabiat tidur gigi berbunyi:
  • Disebabkan oleh aktiviti mengunyah semasa tidur berkaitan dengan rangsangan semasa tidur

Punca lain yang tidak spesifik ialah:

• Perubahan struktur gigi (selepas trauma atau rawatan gigi)
• Susunan gigi berterabur
• Masalah perubatan (Cerebral palsy)
• Posisi badan ketika tidur

Faktor tidur gigi berbunyi

Terdapat beberapa risiko yang boleh menjurus kepada masalah tidur gigi berbunyi seperti:

1. Stres

Kegelisahan dan kadar stres tinggi boleh menyebabkan si kecil mula mengetap gigi. Ia lebih mudah dilihat pada kanak-kanak yang baru memulakan persekolahan.

2. Umur

Ia lebih kerap berlaku dalam kalangan kanak-kanak, dan perlahan-lahan menghilang semasa dewasa.

3. Jenis personaliti

Personaliti kanak-kanak yang lebih hiperaktif, agresif dan berdaya saing dapat meningkatkan risiko mengetap gigi.

4. Ahli keluarga mempunyai masalah yang sama

Salah satu punca mengetap gigi yang dikenal pasti ialah berkaitan dengan genetik.

Oleh itu, jika terdapat ahli keluarga terdekat yang mempunyai tabiat ini atau pernah mempunyai sejarah mengetap gigi, risiko untuk si kecil anda mendapatnya adalah tinggi.

5. Masalah perubatan lain

Terdapat masalah perubatan lain yang meningkatkan risiko anak ada tabiat tidur gigi berbunyi seperti sawan epilepsi, gangguan tidur, gangguan pencernaan asid refluks (GERD) dan sindrom kurang daya tumpuan dan hiperaktif (ADHD).

Tanda dan simptom masalah gigi bergesel

Antara tanda-tanda dan simptom tabiat ini ialah:

• Mengisar, menggesel atau mengetap gigi semasa tidur sehingga mampu membangunkan orang lain
• Struktur gigi anak rata, gigi atau tampalan patah atau longgar
• Kengiluan pada gigi
• Sakit atau ngilu di sendi rahang
• Otot rahang mengetat, atau rahang terkunci (lock-jaw syndrome)
• Sakit rahang sehingga telinga
• Sakit kepala
• Gangguan tidur
• Luka di bahagian dalam mulut

Komplikasi

Jika dibiarkan berterusan, si kecil anda akan mendapat komplikasi seperti:

• Kerosakan pada gigi anak, tampalan dan rahang
• Sakit kepala berterusan
• Sakit pada bahagian muka dan rahang yang serius
• Gangguan kepada sendi temporomandibular (TMJ), menyebabkan bunyi klik ketika membuka dan menutup mulut
• Masalah perkembangan atau tingkah laku anak

Pencegahan dan rawatan gigi berbunyi

Jika anak anda mengalami masalah ini, anda boleh cuba langkah-langkah berikut untuk mengurangkan tabiat ini:

1. Mengatur rutin tidur malam anak yang konsisten, sebanyak 11-13 jam semalam.
2. Jauhkan anak anda daripada menonton filem atau video yang tidak sesuai untuk umur mereka.
3. Terapi menangani stres dan kegelisahan.
4. Dapatkan rundingan doktor pergigian. Antara rawatan yang boleh diberikan ialah penggunaan pelindung mulut (mouth guard)