Masalah kesihatan mental dalam kalangan kanak-kanak di Malaysia kini menjadi isu yang semakin membimbangkan. Berdasarkan rekod kesihatan kanak-kanak daripada Tinjauan Kebangsaan Kesihatan dan Morbiditi (NHMS) 2023 yang diterbitkan oleh Institut Kesihatan Umum, satu daripada enam kanak-kanak di Malaysia kini mengalami gangguan kesihatan mental.
Lebih mengejutkan, jumlah ini meningkat hampir dua kali ganda berbanding data sebelum ini pada tahun 2019.
Untuk mendapatkan lebih banyak informasi tentang Keibubapaan, anda boleh klik di sini.
Masalah lebih ketara di kawasan bandar
Kajian yang melibatkan lebih 2,400 kanak-kanak berumur lima hingga 15 tahun ini mendapati, beban masalah kesihatan mental adalah lebih tinggi dalam kalangan kanak-kanak di kawasan bandar.
Peratusan tertinggi melibatkan masalah dengan rakan sebaya (46%), diikuti masalah tingkah laku (25%), masalah emosi (17%) dan hiperaktif (8%).
Selain itu, data turut menunjukkan bahawa kanak-kanak perempuan lebih terkesan berbanding kanak-kanak lelaki.
Faktor-faktor ini boleh dikesan melalui pemantauan sistematik dalam buku rekod kesihatan yang sering digunakan di klinik dan pusat kesihatan.
Namun begitu, kesedaran untuk memeriksa rekod imunisasi kanak-kanak juga perlu diluaskan kepada aspek kesihatan mental dan perkembangan emosi.
Rekod kesihatan kanak-kanak: COVID-19 dan media sosial pencetus gangguan emosi
Menurut Dr Hilwa Abdullah @ Mohd Nor dari UKM, impak pandemik COVID-19 merupakan antara penyumbang utama kepada masalah kesihatan mental kanak-kanak masa kini.
Ketika pandemik, pergerakan terhad dan pembelajaran dalam talian menyebabkan kanak-kanak tidak dapat meluahkan emosi secara sihat.
Ketiadaan aktiviti fizikal serta keterikatan pada skrin dan media sosial juga menjadikan mereka lebih rapuh dan tidak tahan tekanan.
Fenomena FOMO (fear of missing out), kecenderungan membandingkan diri dengan orang lain, dan tabiat obsesif adalah antara kesan psikologi akibat penggunaan media digital tanpa kawalan.
Rekod kesihatan kanak-kanak: penggunaan gajet dan tekanan akademik tambah parah
Timbalan Pengarah NCDRC UPSI, Dr Intan Farahana Abdul Rani pula menyatakan bahawa, penggunaan gajet yang berlebihan, kurang interaksi sosial serta tekanan akademik yang tinggi juga menyumbang kepada masalah ini.
Kanak-kanak semakin hilang ruang untuk bermain dan berehat, apatah lagi jika mereka berada dalam keluarga yang bergolak, mengalami pengabaian atau trauma sejak kecil.
Perkara-perkara ini sepatutnya dicatat dan dipantau dalam rekod kesihatan kanak-kanak, bukan hanya untuk tujuan fizikal dan rekod imunisasi kanak-kanak, tetapi juga untuk memastikan keseimbangan emosi dan mental mereka turut dijaga.
Pengesanan awal dan tindakan proaktif ibu bapa
Pengesanan awal adalah kunci penting. Ibu bapa perlu peka terhadap perubahan tingkah laku anak, seperti kerap menangis, mudah marah, gangguan tidur, atau hilang minat terhadap aktiviti kegemaran.
Melalui inisiatif saringan emosi awal seperti yang dilakukan oleh NCDRC UPSI, guru prasekolah juga boleh memainkan peranan besar dalam mengesan tanda-tanda awal masalah mental, terutamanya dalam kalangan kanak-kanak di bawah umur empat tahun.
Kesimpulan
Rekod kesihatan kanak-kanak hari ini bukan hanya mencerminkan tahap imunisasi atau tumbesaran fizikal, tetapi juga menjadi indikator penting dalam menilai kesihatan emosi dan mental mereka.
Dengan kadar peningkatan gangguan mental yang ketara selepas pandemik, sudah tiba masanya kesihatan mental diberi keutamaan setanding kesihatan fizikal.
Gabungan kesedaran ibu bapa, penglibatan pendidik, dan sistem kesihatan yang inklusif terhadap kesihatan mental mampu melahirkan generasi yang lebih sihat secara menyeluruh — dari minda, emosi, dan jasmani.
[embed-health-tool-child-growth-chart]
