Parasit adalah sejenis hidupan atau organisme yang hidup di luar atau dalam badan manusia dan mendapatkan makanannya daripada hos atau manusia terbabit. Makanan yang diambil daripada badan manusia mungkin menyebabkan kesan yang buruk ke atas manusia tersebut.
Kebiasaannya, kes-kes yang melibatkan jangkitan parasit banyak berlaku di negara-negara berpendapatan rendah disebabkan oleh tahap kebersihan yang rendah. Namun, ia juga boleh dan masih berlaku di negara-negara maju.
Sebagai asas kepada memahami apa itu parasit, ikuti artikel ini sehingga akhir.
Apakah jenis-jenis parasit?
Terdapat 3 kumpulan utama parasit yang boleh menyebabkan jangkitan ke atas manusia, iaitu protozoa, helminths dan ectoparasites.
1. Protozoa
Ini adalah sejenis organisme yang terbina daripada hanya satu sel sahaja. Oleh itu, ia hanya boleh dilihat di bawah mikroskop. Protozoa mungkin hidup bebas di persekitaran atau menjadi parasit di dalam badan manusia.
Ia mampu berkembang biak di dalam badan manusia yang memberikan kelangsungan hidup kepadanya serta menyebabkan jangkitan kepada manusia.
Protozoa mungkin hidup di dalam usus, tisu atau darah manusia. Bagi yang hidup di dalam usus, jangkitan kebiasaannya tersebar melalui fecal-oral, iaitu mengambil makanan atau minuman yang dicemari najis pembawa protozoa terbabit. Protozoa di dalam tisu atau darah pula tersebar melalui gigitan nyamuk.
Antara protozoa yang biasa adalah:
- Giardia – ia menyebabkan jangkitan usus yang dinamakan giardiasis dengan simptom-simptom seperti sakit perut, cirit-birit, najis berdarah dan hilang berat badan. Jangkitan boleh tersebar melalui makanan atau minuman yang tercemar.
- Leishmania – jangkitan parasit ini boleh menjejaskan sama ada kulit atau organ dalaman. Simptomnya termasuk ulser kulit dan mulut serta demam, sel darah merah rendah dan bengkak limpa dan hati. Jangkitan yang digelar leishmaniasis ini tersebar melalui gigitan nyamuk.
- Plasmodium – ini adalah organisme yang bertanggungjawab menyebabkan penyakit bawaan nyamuk bernama malaria. Simptom yang ada termasuk demam, sakit kepala dan muntah. Dalam kes yang teruk, ia boleh menyebabkan pendarahan, kegagalan organ dan bahkan maut.
2. Helminths (cacing)
Dalam masyarakat Malaysia, helminths biasanya dikenali sebagai cacing atau worms. Walaupun nampak semua cacing seakan-akan sama, sebenarnya terdapat pelbagai jenis cacing.
Helminths bukan seperti protozoa, ia bersaiz besar dan boleh dilihat dengan mata kasar. Ia juga tidak boleh berkembang biak di dalam badan manusia apabila telah mencapai fasa dewasa.
Antara contoh helminths ialah:
- Taenia – juga dikenali sebagai cacing pita, jangkitan boleh berlaku jika memakan daging khinzir (Taenia solium) atau daging lembu (Taenia saginata) yang tidak dimasak sepenuhnya. Kebiasaannya, tiada simptom dapat dilihat dan diagnosis dibuat melalui ujian najis. Jika ada simptom, ia termasuk cirit-birit, sakit perut atau dalam kes yang serius boleh menyebabkan sawan dan maut.
- Schistosoma – boleh menjejaskan usus (Schistosoma mansoni) atau pundi kencing (Schistosoma hematobium). Parasit ini dibawa oleh siput tertentu yang hidup di sungai dan tasik. Jangkitan berlaku apabila cacing ini masuk ke dalam badan manusia melalui kulit, kebiasaannya kulit kaki yang tercelup di dalam sungai. Dengan adanya ubat cacing praziquantel, jangkitan ini berjaya dirawat dengan efektif.
- Ascaris – cacing ini berbentuk seperti sayur taugeh (sejenis cacing gelang). Ia tersebar melalui air dan makanan yang tercemar. Simptomnya termasuk, sakit perut dan cirit birit. Jika bilangan cacing yang terkumpul di dalam usus adalah banyak, ia mungkin menyebabkan usus tersumbat.
- Ancylostoma – penyakit yang disebabkan oleh parasit ini turut dikenali sebagai penyakit cacing cangkuk (hookworm disease). Ia hidup di permukaan tanah dan jangkitan biasanya berlaku dalam kalangan mereka yang berjalan kaki ayam. Cacing yang masuk melalui kulit boleh pergi ke dalam darah dan hidup di dalam usus. Giginya yang tajam menyebabkan pesakit hilang darah sehingga mengalami anemia.
3. Ectoparasites
Ini adalah kumpulan parasit yang hidup di luar badan manusia. Ia termasuk kutu dan hama. Kadangkala, nyamuk juga diletakkan dalam kumpulan ini. Meskipun, ectoparasites sendiri boleh menyebabkan penyakit tertentu, ia lebih penting dalam fungsinya sebagai pembawa penyakit lain termasuk bakteria, virus dan parasit.
Antara contoh ectoparasites:
- Sarcoptes scabiei – menyebabkan penyakit scabies. Kulit akan menjadi gatal-gatal disebabkan iritasi oleh hama ini ke atas kulit. Kawasan yang biasa terlibat ialah celah cari, bahagian dalam lengan, ketiak dan kemaluan. Jangkitan boleh tersebar melalui sentuhan langsung. Oleh itu, seluruh isi rumah perlu dirawat.
- Phthirius pubis – juga dikenali sebagai kutu kemaluan, pesakit akan mengadu gatal-gatal di bahagian celah kangkang.
Kebersihaan adalah kunci kepada mencegah jangkitan parasit. Bukan sahaja kebersihan diri, tetapi rumah dan persekitaran juga perlu sentiasa bersih.
Menarik di Facebook Hello Doktor:
[embed-health-tool-bmi]
